Rommelaerecomplex

Projectgegevens

ONTWERPER

Louis Cloquet (1849-1920)

PERIODE

1898-1906 ​

STATUUT

beschermde monumenten & beschermd stadsgezicht

OPDRACHT

architectuurhistorisch onderzoek

OPDRACHTGEVER

Lava Architecten & TeamvanMeer! voor Universiteit Gent

Onderzoek

Historiek

Het Rommelaerecomplex werd aan het einde van de 19de eeuw ontworpen door ingenieur Louis Cloquet, hoogleraar Architectuur aan de Gentse universiteit. Het complex omvatte het Rommelaere Instituut, het Farmacodynamisch Instituut en het Fysiologisch Instituut en is een uitbreiding bij de faculteit Geneeskunde van deze onderwijsinstelling. De drie instituten werden gerealiseerd op een perceel nabij het stedelijk Bijlokehospitaal.

Het Rommelaere Instituut werd vernoemd naar de Brusselse arts Guillaume Rommelaere en huisvestte het Instituut voor Hygiëne, Bacteriologie en Gerechtelijke Geneeskunde, waarvan dokter en hoogleraar Emile Van Ermengem de directeur was. Het instituut is het resultaat van de unieke samenwerking tussen twee hygiënespecialisten: architect Louis Cloquet en hygiënist Emile Van Ermengem. Beide professoren wilden het instituut bovendien gebruiken als voorbeeld voor hun studenten. In het instituut is dan ook een rijke waaier aan hygiënemaatregelen, maar ook aan constructiemethoden en materialen toegepast. Zo werden grote overspanningen in functie van ruimtelijkheid en daglichttoetreding gerealiseerd met traditionele en moderne constructiemethoden, zoals gewapend beton. De materiaalkeuzes werden bepaald vanuit functionaliteit en hygiëne: er werd bijvoorbeeld gepolijst spiegelglas gebruikt voor het buitenschrijnwerk om vervormingen van het licht tegen te gaan. Een ander voorbeeld is het toepassen van keramische tegels omwille van hun zuurresistentie en het gebruik van afgeronde plinten om stofophopingen te vermijden.

Dat het gebouw beschouwd wordt als een mijlpaal in de geschiedenis van het wetenschappelijk onderzoek en het medisch onderwijs heeft echter vooral te maken met de vooruitstrevende technische installaties. Het gebouw werd, net zoals de andere universitaire gebouwen die Cloquet ontwierp, integraal uitgerust met elektrische verlichting. Er werd een complex afvoerstelsel uitgewerkt om te vermijden dat er gecontamineerd water geloosd zou worden in de openbare riolering. Voor het spoelwater van de toiletten was er zelfs een waterzuiveringsinstallatie op de site voorzien. Het gebouw werd verwarmd door middel van centrale verwarming op stoom. Er was een ruimteregeling voorzien, die rekening hield met gebruiksregimes. Om contaminatie tussen de verschillende gebouwdelen en tussen de verschillende ruimtes te vermijden werd gebruik gemaakt van mechanische ventilatie, waarbij de aanvoerlucht werd voorverwarmd door de centrale verwarming. In de auditoria werd tijdens de pauzes zelfs gebruik gemaakt van warmterecuperatie.

Methodologie

De resultaten van eerder onderzoek werden aangevuld met nieuw archiefonderzoek. Hiervoor vormde vooral de correspondentie van de beheerderinspecteurs, bewaard in het Universiteitsarchief Gent, de belangrijkste bron.  De beschikbare documenten werden zorgvuldig doorgenomen en vergeleken met het historisch planmateriaal en de actuele toestand. Hiaten in het onderzoek werden aangevuld met informatie uit Cloquets Traité d’Architecture, die vooral op vlak van materiaalgebruik een interessante bron vormde.

De resultaten van het archiefonderzoek werden neergeschreven in een uitgebreid rapport. De architectuurhistorische nota startte met een algemene geschiedenis van de site en van het bouwbeleid van de Gentse rijksuniversiteit. Vervolgens werd de bouwgeschiedenis chronologisch opgelijst met een visueel overzicht van de verschillende bouwperiodes. Het laatste luik van de nota omvatte een overzicht van het historisch materiaalgebruik, toegelicht binnen het tijdskader.

Meer weten

GODITIABOIS, Patrick; VAN DE CAPELLE, Lieselotte, Louis Cloquet (1849-1920). Architect tussen Monument en Stad, Gent: GVSALM, 2022.

VAN DE CAPELLE, Lieselotte, ‘Het Rommelaere Instituut van Louis Cloquet in Gent. Een gebouw voor onderzoek naar epidemieën en besmettelijke ziektes’, Monumenten & Landschappen, jg. 41 (2022), nr. 6, p. 5-21.

VAN DE CAPELLE, Lieselotte, Het volume van elektriciteit. Technieken in de architectuur (1860-2010), UGent: onuitgegeven masterscriptie, 2011.